“Udhëtimi i gjatë drejt natës” triumfon në Festivalin e Teatrove në Ferizaj
Maratona nëntëditore e më të vjetrit festival teatror jo vetëm në vend, ka përfunduar të hënën mbrëma me ndarjen e çmimeve.
“Udhëtimi i gjatë drejt natës”, nën regji të Iliriana Arifit, prodhuar prej Teatrit Kombëtar të Kosovës, ka marrë çmimin kryesor. Shkumbin Istrefi ka marrë çmimin për aktorin më të mirë, e Aurita Agushi për aktoren më të mirë. Çmimin për regjinë më të mirë e ka marrë regjisori Ilir Bokshi për shfaqjen “Gënjeshtari”.
Edicioni i sivjetmë i Festivalit të Teatrove në Ferizaj ka qenë edhe një lloj triumfi e reagimi edhe kur ai nuk e gjen mbështetjen e Ministrisë së Kulturës.
Shfaqja “Udhëtimi i gjatë drejt natës” është shpallur fituese e edicionit të 53-të të Festivalit të Teatrove të Ferizajt, që është mbyllur të hënën mbrëma. Prodhuar prej Teatrit Kombëtar të Kosovës, nën regjinë e Iliriana Arifit dhe me tekst të Eugene O’Neil, është vlerësuar si më e mira nga juria në përbërje prej regjisorit e aktorit Mentor Zymberaj, regjisorit Iliran Himaj dhe dramaturges e gazetares Getoarbë Mulliqi. Sivjet tetë shfaqje kanë konkurruar për çmimin kryesor, ndërkaq një ka qenë jashtë garës.
Si në krejt shfaqjet e tjera që u prezantuan në Ferizaj, edhe më 2 shtator kur u luajt shfaqja fituese salla ishte e mbushur. “Udhëtimi…” shpalos rrëfime interesante të pesë personazheve të saj.
Secili i ndryshëm në brendësi e në karaktere u vihet pas ëndrrave të ndryshme, po ashtu, dhe ajo që i bashkon është lufta me njëri-tjetrin dhe lidhja e ngushtë me varësinë. Njëri personazh është një shpirt aventurist që synon të prekë botën por infektohet me tuberkuloz. Vëllai i tij pos punës dhe pamjes fizike të mirë, karakteristikë ka, po ashtu, aventurën, por me vajza. Babai i tyre mbahet për aktor me renome, një nam i stisur edhe në moshë të shtyrë dhe ndikohet për të mos u kënaqur me jetën e tyre. Në anën tjetër është nëna, e cila përballet me sëmundje e varësi nga morfina, por mbi të gjitha përditshmëria e saj është familja goxha e koklavitur. Në këtë mes hyn edhe shërbyesja. Këto personazhe kryesore të cilat i bashkon dhoma, por asnjëherë të vetme mendimi, në shfaqje erdhën interpretuar nga Ernest Malazogu, Arta Selimi, Allmir Suhodolli, Don Shala dhe Florie Bajoku. Shfaqja “Udhëtimi i gjatë drejt natës”, që e fut publikun brenda një familjeje gati të shkatërruar, ishte dhënë premierë në Kosovë në fillimqershor.
Çmimin për regjinë më të mirë e ka marrë regjisori Ilir Bokshi për shfaqjen “Gënjeshtari”, produksion i teatrit “Adriana” të Ferizajt. Aktori Shkumbin Istrefi ka marrë çmimin “Aktori më i mirë” për rolin e tij në shfaqjen “Arbri” me tekst dhe regji të Lirak Çelajt, produksion i teatrit “Oda”. Teksa ka pranuar çmimin ka thënë se me kënaqësi kanë marrë ftesën për të qenë pjesë e FTF-së sidomos sivjet, kur nuk është financuar nga Ministria e Kulturës.
Ndërkaq çmimi për aktoren më të mirë ka shkuar te Aurita Agushi për rolin e saj në shfaqjen “Tatuazhi i trëndafilit” nën regji të Zana Hoxhës, produksion i teatrit “Bekim Fehmiu” të Prizrenit.
Për rolet dytësore me çmime janë vlerësuar Mumin Abdullahu për rolin e tij në shfaqjen “Krokodili” dhe aktorja Arta Selimi për rolin e saj në shfaqjen fituese “Udhëtimi i gjatë drejt natës”.
Sivjet organizatorët kanë vendosur për themelimin e çmimit “Yll në Ardhje” që prej sivjet do t’u jepet artistëve të rinj të teatrit, qoftë regjisor, aktor, kostumograf, skenograf apo kompozitor, që i sjell veçanti kreative apo performuese dhe që premton të jetë yll teatri në ardhje. Fituese e parë e këtij çmimi është aktorja Zhaneta Xhemajli për rolin e saj në shfaqjen “Sober” që sivjet regjisori i saj, Butrint Pasha, ka fituar çmimin “Regjisori më i mirë”. Kjo shfaqje është produksion i “Artpolis”.
Aktori ferizajas Arben Marevci ka fituar çmimin “Roli më i mirë episodik” për shfaqjen “Gënjeshtari”, ndërkaq çmimin për skenografinë më të mirë e ka marrë Bekim Korça për shfaqjen “E vërteta” nga Teatri i Gjilanit. Çmimin për kostumografinë më të mirë e ka marrë Njomëza Luci. Unike janë kostumet e saj për “Gënjeshtarin”.
Ceremonisë së ndarjes së çmimeve në natën e nëntë dhe të fundit të Festivalit – në sallën e mbushur plot, siç ka ndodhur në të gjitha shfaqjet e sivjetme në teatrin “Adriana Abdullahu” – i ka paraprirë shfaqja “Unë jam vetë grua”, me tekst të Doug Wright, nën regji të Kushtrim Koliqit. Me mjeshtërinë e tij si aktor i rryer në dërrasat e skenës, aktori Adrian Morina ka shkëlqyer me rolin e tij të transgjinores Sharlotte Von Mahlsdorf. Brenda një ore aktori Morina ka luajtur diku 30 role dhe loja e tij ka nxitur duartrokitjet e publikut për disa minuta. Morina shpalos jetën e një prej transgjinoreve më të njohura jo vetëm në Evropë. Gjermanja Von Mahlsdorf është transgjinorja që u ka mbijetuar dy sistemeve diktatoriale, atë të Gjermanisë dhe Rusisë që pas Luftës së Dytë Botërore ka kontrolluar Gjermaninë Lindore, teksa në demokraci kishte ikur nga vendi i saj. Rrëfimi i monodramës me autor Doug Wright, që ka fituar çmimet “Pulitzer” dhe “Tony”, shfaq disa prej momenteve më të rënda të jetës së transgjinores. Aktori Morina kalon nga roli në rol teksa intervistohet nga dramaturgu amerikan në Muzeun që është edhe shtëpia e saj. Aktori ndërrimin e roleve nuk e bën duke thënë tekstin, por duke ndërruar çehren, zërin dhe kalon në nivel edhe më të lartë në gjendjen emocionale.
Duke ndarë njërin prej çmimeve, Morina ka thënë se problemet që Festivali i Teatrove të Ferizajt pati me financat, ka bashkuar komunitetin artistik edhe më shumë dhe se pati kënaqësinë të jetë në skenën e Teatrit të Ferizajt.
Të hënën mbrëma në mesin e atyre që u ulën në karriget e vjetra të Teatrit ishin edhe politikanë të partisë në pushtet, si deputeti Dimal Basha dhe ministrja e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë, Rozeta Hajdari.
Një ulëse bosh, por me emrin e tij, qe shenjë kujtimi për dramaturgun e profesorin universitar Haqif Mulliqi, i cili vdiq më 25 korrik, në moshën 65-vjeçare.
Sivjet Ministria e Kulturës nuk i ka dhënë asnjë cent FTF-së teksa ka pasur përplasje dhe akuza me organizatorët e Festivalit që ia refuzuan Memorandumin e bashkëpunimit me të cilin zotohej ta financonte edicionin e sivjetmë. Si në hapje ashtu edhe në mbyllje të Festivalit, ministri Hajrulla Çeku nuk ka marrë pjesë. Mirëpo për të arsyetuar veten dhe ministrinë që drejton për mosfinancimin e Festivalit, ai ka marrë pjesë në debatin e organizuar më 28 gusht me temën “Qëndrueshmëria financiare e Festivalit të Teatrove të Ferizajt”. I kishte akuzuar organizatorët se kanë gabuar me aplikim në skemën e riprogramuar të thirrjes për kulturë. Ai kishte thënë se FTF-ja është dashur të aplikojë te kategoria e “Festivaleve Tradicional” dhe jo te kategoria e OJQ-ve ku kishin aplikuar organizatorët e Festivalit.
