Shkruan: Agrom Gërguri – Nis festivali i Teatrit Shqiptar në Maqedoninë e Veriut – Teatri si një fjalëkryq i pazgjidhur!
Dibër: 24 shtator 2023 – Nis festivali i Teatrit Shqiptar në Maqedoninë e veriut. Festival i cili duhet institucionalizuar.
Ideatori dhe drejtori z. Ylber Nuredini në emrin e tij dhe të kryetarit të Dibrës z. Hekuran Duka përshendeti pjesëmarrësit dhe mysafirët e festivalit pastaj prezantoj sponzorët dhe donatorët pa të cilët ndihmuan organizimin e festivali.
Me këtë rast dhe dukshëm i emocionuar Ylberi edhe njëherë apeloj tek vendimmarrësit që festivali të institucionalizohet sepse për 22 vjetë ka nxjerrë argumente të bollshme se Dibra e meriton një pikëtakimi të tillë të artistëve me spektatorinë e kulturuar dibranë.
Shkruan: Agrom Gërguri, dramaturg
Nata e parë:
Shfaqja ” Fluturimi mbi Teatrin Shqiptar” e Teatrit të Kumanovës
Autor: Jeton Neziraj, regjisor: Erson Zymberi
Teatri si një fjalëkryq i pazgjidhur!
Apo tymi që djeg teatrin në shfaqjen e porositur për inaugurimin e pavarësisë së Kosovës njëkohësisht varësimin e Teatrit siç na e thotë shfaqja “Fluturimi mbi Teatrin Shqiptar” përmes një trajtimi sa dramatik aq komik por që shkon deri në parodizim të marrëdhënies së shtetit me artin dhe artistët
Një si tallje me të bërit Teatër e shtet ku politika bëhet esencë edhe në artTeatër e ndihmuar jo pak nga drejtues servil të teatrove të cilër raportin e teatrit me politiken e projektojnë nga prizma e nevojave pragmatike karrieriste, që shkon deri aty ku aktorët duhet të mësojnë fjalimet e politikanëve.
Në shfaqjen “Fluturimi mbi Teatrin Shqiptar” ku shpesh ndërrojnë apo janë të gjithë protagonistë – antagonistë: regjisori, sekretari, mjeshtri i skenes, aktorja Rozi, aktori që luan herë veten, herë mbretin Lir. Thuaja secili e ka momentin e tij dhe bëhet siç ndihet herë protagonist herë anatagonist. Mjeshtri i skenes përgatitet të fluturoj mbi Teatër si një veprim mbështetës për shpalljen e Pavarësisë të cilën e hymnizojnë(lexo parodizojnë) me këngën “koko ko pula bani vo”.
Brenda këtij idhëtimi ironik realizohen disa partitura të bukura për angazhimet e aktoreve dhe mënyren se si sidomos aktoret vijnë tek rolet përmes kushtëzimeve për shërbime seksuale, duke prekur kështu edhe probleme sociale e familjare me të cilat ballafaqohen aktorët …
Gjithëçka këthehet në të kundërten e asaj që duhet
Sekretari partiak ndërhynë dhe bëhet regjisor teatri sepse duhet mbushur shfaqjen me patriotizëm patetik.
Tek kur i vënë maskat që tregojnë kafshërimin e Orwellit flasin për problemet e vërteta të Teatrit… kali thotë qeverinë e keni nga mbrapa, nga mbrapa por për çka se…të shantazhojnë e kontrollojnë apo të ndihmojnë?!
Regjisori, (Shkëlqim Islami), tundohet derisa sekretari, (Musa Isufi), këndon me aktoren Rozi, (Egzona Salihu), në fakt ai bënë dashuri me të derisa minjtë lëvizinë lirshëm nëpër Teatër. Krejt e të gjitha për pa-varsinë… Gjithçka kthehet në të kundërtën e asaj që duhet… regjisor bëhet punëtorë i skenës sepse ashtu e do sekretari nga që shfaqja nuk ka mesazh, nuk është edukative dhe patriotike e që sygjerimet e sekretarit kulmojnë me karikimin e poezisë së Podrimes “emri im është gjaku që nuk falet” nën regjinë e mjeshtrit apo punëtorit të skenës. Regjisori i djersitet nga të ftohtit …. pavarësia shpallet trupa e teatrit e bënë shfaqjen siç e ka mbajtur gjallë shpirtin e kombit… aktori i cili do të mbajë fjalimin e kryeministrit vonohet sepse është i dehur nga jeta… Kështu disi operon regjisori Zymberi me tekstin e Jeton Neziraj në betejën permanente që teatri dhe artistët bëjnë në luftën për pavarësi, siç e do statusi elitar kulturor i tij.
Aktrimi
Aktorët: Shkëlqim Islami, Musa Isufi, Mirsad Abazi, Egzona Salihu, Faton Ibrahimi kishin tipizuar mirë karakteret duke i bërë transparente vetit e tyre me hyrje dalje të shumta në personazhet e ndryshme duke qenë nganjëherë edhe aktorë edhe personazh njëkohshëm sepse po vepronin në ambientet teatrit.
Shkëlim Islami regjisori, Musa Isufi- sekretari, Egzona Salihu aktorja Rozi patën disa partitura të realizuara të cilat i jepnin intonim shfaqjes.
Regjisura
Mizanskenë e ambientuar mirë nga mbasperdja e teatrit, një pasqyrim i procesit të provave që bëhen gjatë krijimit të një shfaqje. Në përgjithësi përkthim i mirë skenik i një teksti i cili pasqyron ironikisht e herë-hetë me humor punën në teater e rreth teatrit duke e dekonspiruar procesin që bëhet prapa perdeve.
Mbase është tepruar me të bërit personazhe rrjedhimisht kësaj edhe aktorë të muzicientëve të cilët bëjnë muzikën për shfaqje sado në strukturën e kësaj shfaqjeje edhe mund të arsyetohen. E të mos flas për përdorimin e tepruar të mikrofonit si një mish i egër në natyrshmërinë e interpretimit në Teatër.
Skenografia
Skenografia me një fjalëkryq të madh në sfond dhe me shenjën (gishti i mesëm) si dorëza të derës hyrëse përforconte mesazhet ironike të shfaqjes.
Përbërsit tjerë të produkcionit:
Muzika: Irena Popovic, koreografia: Krenare Nevzati, skenograf: Ardian Kadriu kostumet: Yllka Brada
Piano: Erdi Shahini, ndriçimi: Sefedin Murseli dhe Zvonimir Micevski, zërimi: Asllan Fazliu.
Akcent
Nata e parë e Festivalit ishte e ngarkuar emocionalisht shkaku i zhvillimeve në Kosovë ku gjatë një operacioni antiterrorist ra dëshmor Afrim Bunjaku, rreshter.
Lavdi përkushtimit profesional e mbrojtje të atdheut.
NATA E DYTË E FESTIVALIT
Sonte në skenën e Festivalit në Qendrën e Kulturës në Dibër do të ngjiten:
Teatri i Tetovës me shfaqjen “Armiku i popullit” H. Ibsen, regjisor: Arben Kumbaro.
Ora: 19:30
Ejan në Teatër aty ku testohet e vërteta!
