Nga: Prof. Dr. Bahtijar Kryeziu – Veprimtari e begatë shkencore e Prof. Dr. Begzad Baliu
Fragment fjale e paraqitur në përurimin e veprimtarisë shkencore të prof. dr. Bagzad Baliut në AZGJ, Shkup, 10.12. 2021, botuar në veprën ”Tryezë albanologjike”, Prishtinë, 2023.
Shkruan: Prof. Dr. Bahtijar Kryeziu
Interesimi ynë për veprimtarinë shkencore dhe madje formimin shkencor të profesor Begzad Baliut është i hershëm për tri arsye: të fushës studimore të përafërt, interesimet e përbashkëta në fushë të albanologjisë dhe personalitetit të profesor Idriz Ajetit (botimi i përbashkët i veprës “Rrapi shekullor – Akademik Idriz Ajeti, Pr. 2017) dhe së fundi të leksikografisë, në projektet e të cilit tashmë po punojmë me përkushtimin kolegjial dhe profesional.
Megjithëse janë mjaft të gjera fushat shkencore e kulturore me të cilat merret kryepersonazhi i vështrimit tonë, në fjalën tonë jemi përqendruar në tri nga ato interesime të veçanta të prof. Baliut: albanologjia, onomastika dhe leksikografia – siç bëmë me dije, në njëfarë mënyre, pak më sipër. Në të parën kemi identifikuar për herë të parë disa nga veprat albanologjike të periudhës së parë; në të dytën kemi sistemuar vlerësimet tona paksa më të gjera, të cilat i kemi prekur e shkruar me rastin e botimit të tyre dhe në tretën, kemi ridimensionuar, besojmë më hapur pikëpamjet e shkruara a të botuara në tekstet e përbashkëta me autorin.
Sikundër mund të shihet prej veprave të botuara dhe prej vlerësimeve tona, në fushë të albanologjisë, profesor Begzad Baliu ka sjell një pamje të re dhe një ridimensionim të shumë periudhave, temave, autorëve dhe të veprave të botuara në këtë fushë.
E gjithë kjo është arritur falë përgatitjes teorike e historiko-gjuhësore të tij, falë kërkimeve arkivore për një periudhë të gjatë dhe falë përpjekjeve të tij që periudhat historike, temat e mëdha albanologjike, e autorët dhe veprat e caktuara t’i shohim në dritën e metodave bashkë-kohore.
Në fushë të onomastikës, studiuesi Begzad Baliu, ka vazhduar traditën e kërkimeve në terren të toponimisë dhe antroponimisë, por jo pak ka sjell qasje të reja edhe rreth raporteve të toponimisë në shoqërinë shqiptare, rreth raporteve të onomastikës shqiptare në përqasje me atë të fqinjëve, në toponiminë historike, standardizimin e saj në hapësirën shqiptare, si dhe rikuptimësimin e saj në letërsinë artistike.
Një punë të madhe, së fundi, studiuesi ynë ka ndërmarr në fushë të leksikografisë. Prej kohësh kemi pasur botime kryesisht të leksikut dialektor dhe të fjalorëve terminologjikë e standardizues. Ndërmarrja e tij në fushë të leksikut të letërsisë së shekullit XX është i një synimi të madh i studiuesit tonë për të krijuar një korpus të leksikut të letërsisë shqipe, të cilin nuk e kishim më parë. Në kërkimet e gjertanishme, në disa prej të cilave punuam dhe po punojmë së bashku, deri më tash ka sjell një qasje tjetër në hulumtimin, përzgjedhjen dhe botimin e tij në veprat e Ymer Elshanit, Martin Camajt, Beqir Musliut, Adem Demaçit, Rexhep Qosjes, dorëshkrimin e dy fjalorëve të Krajinoviqit etj.
Një vepër më vete, në të cilën gjithashtu po punojmë së bashku, është Fjalori i përrallës shqipe. Në ndërkohë, ne shohim me kënaqësi se autori po punon edhe në leksikun e disa poetëve të shekullit XX, siç do të jenë: Asdreni, Esad Mekuli, Enver Gjerçeku, Din Mehmeti, Rrahman Dedja etj., si dhe në dy vepra themelore të leksikografisë shqiptare: “Fjalori i madh i gjuhës shqipe” (bashkautor) dhe “Leksiku historik i gjuhës shqipes” (1462-1954).
Veprat e tij shkencore në fushë të albanologjisë në përgjithësi dhe onomastikës në veçanti, i kam lexuar, qoftë për shkak se disa prej tyre i kam recensuar, qoftë se për disa të tjera kam shkruar parathënie apo recensione për revista shkencore, qoftë pse ashtu edhe kam plotësuar veprën time shkencore për kontri¬butin e tij në fushë të albanologjisë, përmbledhur te botimi “Qasje shumëdimensionale në fushë të albanologjisë”, Prishtinë, 2021.
Sakaq, ky përurim më ka dhënë rastin të sjell një vlerësim dhe një paraqitje edhe më të plotë të portretit të tij arsimor e shkencor dhe të kontributit të tij edhe në disa fusha të tjera të albanologjisë, të cilat, për shkak të vendit e natyrës së postimit, nuk po i përmendim këtu.
Urojmë që kolegu ynë të ketë shëndet të mirë dhe të takohemi përsëri në aktivitete përuruese si ky në Shkup, duke marrë në shqyrtime edhe vepra të tjera e të reja, si këto që përmendëm më sipër e të botuara në veprën e fundit të prof. dr. Begzad Baliut “Tryezë shkencore”, Era, Prishtinë, 2023.
Shëngjin, 21 shtator 2023
