Kuriozitete mbi ullirin !
Nëse shkruani fjalën “ulliri” në Google, do të dalin më shumë se 90 milion rezultate! Varietetet e ndryshme të ullinjve që do të gjeni, do të jenë shumë më tepër sesa mendonit se i dinit. Faktikisht rezulton se ullinjtë, nuk janë vetëm fruta të vegjël vezakë, por edhe “miniminiera mineralesh e lëndesh ushqyese”.
Pema e ullirit mund të jetojë mbi 1.000 vjet. Mendohet se sa më e vjetër të jetë pema e ullirit, aq
më i mirë do të jetë fryti i saj. Vaji i ullirit me cilësi të lartë, përcaktohet nga termat Extra Vergine(Italisht) Extra Virgin (Anglisht), Vierge Extra (Frëngjisht), Virgen Extra (Spanjisht), Nativen (Gjermanisht) dhe Ekstra i virgjër (Shqip), por në “gjuhën popullore” njihet shprehja; “..vaj pa hile, vaj për ilaç”. Në Shqipëri mendohet se, konsumi mesatar i vajit të ullirit për kokë banori ështëmbi 12 kg në vit.
Ngjyra e vajit të ullirit ndryshon nga jeshile-kafe në të verdhë të çelur, në varësi të shkallës së pjekurisë së frutit dhe substancave që përmbahen në të, por që ndryshon dhe nga lloji, në llojin varietor të ullirit.
Dobitë e vajit të ullirit janë sa të njohura dhe të panjohura plotësisht. Vaji aq i përdorshëm për njerëzit është i mirë për flokët e thatë, trajtim e maska fytyre, trajtim masazhi për ftohje trupore, luftues natyror i kolesterolit të keq në trup, etj. Por pak dihet e përmendet, se vaji i ullirit ashtu si dhe vaji i temjanit, përdorej në kulturat e ndryshme fetare për lyerje trupore për të mbajtur larg “energjinë negative”.
Rreth 90% e të gjithë ullinjve të vjelur në botë përpunohen për prodhimin e vajit; vetëm rreth 10% përdoret për prodhimin e ullinjve të tryezës (në kavanoza ose të konservuar). Në varësi të varietetit, duhen midis 5 kg dhe 10 kg ullinj për të prodhuar një litër vaj ulliri.
Përdorimi i vajit të ullirit për qëllime terapeutike ishte i miënjohur pothuajse 4000 vjet para Krishtit. Aristoteli studioi pemën e ullirit dhe zbriti kultivimin e saj në shkencë. Soloni (639-559 pes) ishte i pari që sanksionoi mbrojtjen e tij. Homeri e krahasoi atë me një lëng të artë. Hipokrati, Babai i Mjekësisë, e përshkruan atë si burim shërimi perfekt. Punët e tij të shpëtuara raportojnë më shumë se 60 përdorime medicinale dhe mjekësore të vajit të ullirit. Ne to perfshihen sëmundje dermatologjike, dhimbje të muskujve, trajtim të ulçerës dhe kolerës, gingivitit, pagjumësisë, të përzierat, ethe dhe dhimbjet e stomakut. Dioskouridis e quan të shkëlqyeshëm vajin e ullirit për përdorimin e tij të shëndetshëm duke veçuar vetitë e ndryshme shëruese kundër herpesit dhe ulçerave. Ai gjithashtu thotë se vaji i ullirit nga ullinj të egër është astringent dhe i dobishëm për dhimbjet e kokës. Në historinë e egjiptianëve të lashtë thuhet se një ekstrakt nga gjethet e pemës së ullirit u përdor për të ruajtur trupin e të vdekurve (mumiet), pasi parandalonte rritjen e mikroorganizmave që dekompozojnë indet muskulare.